بررسی اوضاع اقتصادی و اجتماعی خراسان در عصر شاهرخ تیموری

چکیده: خراسان با وسعتی از خوار ری تا کوه های هندوکوش و از دریای خوارزم تا رود سند، یکی از بزرگترین ایالات امپراتوری تیموری محسوب می شد.از آنجا که بخش اعظم لشکرکشی های تیمور، به نحوی از خراسان عبور می کرد، این ایلات از حملات تیمور آسیب فراوانی را متحمل شد. پس از حمله تیمور، بلافاصله بازسازی مناطق آسیب دیده، ازجمله خراسان، در رأس امور قرار گرفت. تیمور به اهمیت اقتصاد برای مملکت واقف بود و با تجار و پیشه وران مساعدت می کرد. بدین جهت در تعمیر پل ها، کاریزها، رباط ها، امنیت راه ها و هر چیزی که به تسهیل در امر تجارت کمک می کرد، کوشا بود. وی جهت تشویق مردم به زراعت، مقرراتی راجع به مالیات و طریقه وصول آن وضع نمود و در بعضی مواقع مالیات ها را تخفیف می داد، اما قبل از مشاهده نتایج این اقدامات، درگذشت و حکومت به شاهرخ رسید. با روی کار آمدن شاهرخ(حک:807-850ه.ق)، تلاش مضاعفی برای بهبود اوضاع اقتصادی خراسان آغاز شد. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی در صدد است تا وضعیت اقتصادی و اجتماعی خراسان در عهد حاکمیت شاهرخ را مورد بررسی قرار دهد. این پژوهش نشان می دهد که با روی کار امدن شاهرخ تیموری، دوره ی با شکوهی در قلمرو تیموریان ،خاصّه در خراسان پدیدار گشت. دراین دوره خراسان علاوه بر آنکه به مرکز تصمیم گیری های سیاسی و نظامی در ایران تبدیل شد؛ بلکه فرصت آن را یافت تا در عرصه های فرهنگی و اقتصادی نیز به خوبی بدرخشد. علاوه بر امنیت نسبی که شاهرخ تیموری در خراسان ایجاد کرده بود انجام یک سری اصلاحات برای بهبود و ترقی اوضاع حکومت ضروری بود بنا براین سلطان برآن شد تا با انجام اقداماتی در امور مختلف به ویژه در زمینه اوضاع اقتصادی و اجتماعی، جامعه را به سوی پیشرفت وترقی سوق دهد.شاهرخ به منظور احیای جامعه به حمایت های مالی و معیشتی از طبقات مختلف مانند مشایخ صوفی، علما وسادات، تجار و پیشه وران پرداخت چرا که می دانست اهتمام به رفاه و اسایش خلق موجبات بهبود اوضاع کلی جامعه را به دنبال دارد .علاوه بر سلطان ، شاهزادگان تیموری و نهاد دیوان سالاری این دوره نیز در امور اجتماعی و اقتصادی، اصلاحات زیادی به انجام رسانیدند. کلید واژه: شاهرخ، خراسان، اقتصاد،کشاورزی، تجارت، اوضاع اجتماعی، نظام پولی.